Gerda Malaperis
Rakonto de Claude PIRON
Vortaro (Esperanto - hispana)

Vortaro. Ĉi tiu paĝo havas la vortaron por la tuta libro.
Kopiita 14 novembro 1999 de:
http://www.esperanto.org/gerda/

La Gerda-kurso en la reto kun demandoj kaj ekzercoj post ĉiu ĉapitro:
Estas 5 paĝoj kiu havas po kvin ĉapitroj en ĉiu paĝo.
Estas 25 ĉapitroj entute.

Libro. Kompleta libro, en unu paĝo.


Ĉapitroj:       1       6     11     16     21     Libro     Vortaro     Volver


"Gerda Malaperis"
Vortlisto (Hispane)



NOTO


Los verbos simples terminan en   "is"   "as"   u   "os"   por   pasado, presente, y futuro. Esta lista solamente muestra los verbos en infinitivo, terminados en   "i"


ĈAPITRO   1   (unu)


al
alta
angulo
bela
blonda
demandi
demando          
diri
ebla
eble
en
esti
fakte
fakto
granda
ho
iri
jen
jes
juna
kaj
kara

a, al
alto(a)
ángulo, esquina
bello(a), lindo(a)
rubio
preguntar
pregunta
decir
posible
posiblemente, quizás
en
ser o estar
en el hecho, en efecto
hecho (s.)
grande
oh!
ir
he aquí
si
joven (adj.)
y, e;
querido, estimado(-a)

kio
kiu
knabino
knabo
kun
la
labori
li
mi
mondo
multaj
multe
ne
nenio
nova
nu

nun
nur
okazi
plej
restoracio        
rigardi
saluton

que, lo que, la que, el que
que, quien, el que....
muchacha
muchacho
con
el, la, los, las
trabajar
él
yo
mundo
muchos
bastante, mucho
no
nada
nueve
bien... (por ejemplo: bien,
en lo que me concierne...)
ahora
sólo, solamente
ocurrir, suceder
el más, la más
restaurante
ver
hola!

sed
serioza
scii
sidi
sincera
sola
speciala
spegulo
studento
tiu
tro
tuta
tute
universitato     
veni
vera
vere
verŝajna
verŝajne
vi
virino
viro

pero, sino, mas
serio(a), honesto(a)
saber
sentarse
sincero(a)
solo, sola, único(a)
especial
espejo
estudiante universitario
ese, esa
demasiado
todo, entero, total
totalmente
universidad
venir
verdadero
verdaderamente
probable
probablemente
tu, usted
mujer, hembra
varón, hombre

-o indica a los sustantivos

vera, "verdadero" > la vero, "la verdad"
ebla, "posible" > eblo, "posibilidad"
li demandas, "él pregunta" > demando, "una pregunta"
mi scias, "yo sé" > scio, saber (s.), "conocimiento"

-a adjetivos

viro, "hombre" > vira "viril, masculino"
angulo, "ángulo" > angula, "angular"

-e adverbio

bela, "bello" > bele, "bellamente"
knabina, "de la muchacha" > knabine, "a la manera de una muchacha"
vi demandas, "tu preguntas/ Usted pregunta/Vosotros preguntáis" > demande, "como pregunta"

-as verbo, tiempo presente

serioza, "seria" > mi seriozas, "yo soy serio"
kunsido(kun + sido), "una reunión" > vi kunsidas,
"tú te reúnes, participas en una reunión"

-u verbo, imperativo

iru!, "va!, anda!"
venu!, "ven!"
vi sidas, "Tu te sientas" > sidu! "Siéntate!"
mal- antónimo

alta, "alto" > malalta, "bajo"
vero, "verdad" > malvero, "mentira"

-in- femenino

knabo, "muchacho" > knabino, "muchacha"

Kiu estas Gerda?, "Quién es Gerda?"
Kiu scias?, "Quién sabe?"

Kiu knabo laboras?, "Cuál (Qué) muchacho trabaja?"
Al kiu knabino li iras?, "Hacia qué muchacha él va?"
En kiu universitato ŝi laboras?, "En cuál universidad trabaja ella?"

la viro, kiu rigardas, "el hombre que mira (ve)"
la universitato, en kiu mi laboras, "la universidad en que trabajo"
la knabo, al kiu vi rigardas, "el muchacho que tú miras"


ĈAPITRO   2   (du)


agi
alia
bona
bone
certa
certe
ĉu
diable!
diablo
direkto
diskreta
dum
ej!
forta
halti
iĝi
ili
inter
io
iom
iom post iom  
iomete

hacer, actuar
otro
bueno(a)
bien
cierto
ciertamente
partícula que indica interrogación (¿)
Maldición!
diablo
dirección
discreto(a)
durante, mientras
hey!
fuerte
detenerse
se convierte...
ellos, ellas
entre
alguna cosa
alguna cantidad
poco a poco
un poquito, un poco

ke

kvazaŭ
lia
mano
mistera            
mistere
mistero
montri
natura
nature
naturo
ne plu
ni
pala
paroli
peti
plu
pordo

que (ejemplo: Yo sé que ...,
el dice que ...)
casi-, como si
suyo, su (de él)
mano
misterioso(a)
misteriosamente
misterio
mostrar
natural
naturalmente
naturaleza
no más, nada más
nosotros(as)
pálido(a)
hablar
pedir (por favor)
más
puerta

post
prava
prave
pravi
proksima        
rapida
reveni
se
stari
stranga
strange
ŝi
ŝia
taso
tre
turnas
ulo
vidi
voli

después, detrás
correcto (con la razón correcta)
de manera correcta (adverbio)
tener razón
próximo(a)
rápido(a)
volver
si
estar de pie
extraño(a)
extrañamente
ella
suyo, su de ella
taza
muy
me dirijo, te diriges
tipo, individuo
ver
desear, querer

ĉu:
li venas, "él viene" > ĉu li venas?, "viene él?"

vi scias, "Tú sabes" > ĉu vi scias?, "sabes tú?"

-iĝ- particula que indica que una cosa se convierte o cambia de estado...

proksima, "próximo" > ili proksimiĝas, "ellos se aproximan"
stara, "de pié" > li stariĝas, "él se pone de pié"
viro, "hombre", "macho" > la knabo viriĝas, "el muchacho se convierte en hombre"
rapida, "rápida" > rapidiĝo, aceleración"

re- repetición, reiteración

ŝi vidas, "ella vé" > ŝi revidas, "ella vuelve a mirar "
ni venas, "nosotros venimos" > ni revenas, "nosotros volvemos"
li fortiĝas, "él se fortalece" > li refortiĝas, "él vuelve a recuperar sus fuerzas"
bela, "bella" > ŝi rebeliĝas, "ella se vuelve nuevamente hermosa"
rebeliĝo, "rehermosear"

-ulo una persona

juna, "joven" > junulo, un joven, una persona joven"
forta, "fuerte" > fortulo, un hombre fuerte"

-n indica el complemento u objeto directo de un verbo

li vidas vin, li vin vidas, vin li vidas, vidas li vin, vidas vin li,
"el te ve"

vi vidas lin, vi lin vidas, lin vi vidas, vidas vi lin, vidas lin vi,
"tú le ves"

Mi ne vidas, ĉu estas io inter mi kaj vi.
"Yo no veo, si acaso hay algo entre yo y tú."

Mi ne vidas, se estas io inter mi kaj vi.
No veo, si hay algo entre yo y tú."


ĈAPITRO   3   (tri)


ami
amo
ankaŭ
aspekti
aspekto
bonan tagon
ĉe
de
deklari
deklaro
esprimi
esprimo
grava
gravi
ĝi
jam
kiel
kompreneble  
kompreni
ne gravas

amar
amor
también
aparecer, parecerse a, aspectar
aspecto, apariencia
buenas tardes
a, en, al lado de, cerca de
de (posesión)
declarar
declaración
expresar
expresión, frase
importante
tener importancia
ello
ya
como, cómo?
naturalmente
comprender
no importa, no tiene importancia

pardoni
permesi           
pli
povas
povi
preferi
pri
saluti
simpla
spiono
sur
tablo
tago
tamen
tio
tuj
vizaĝo

perdonar
permitir
más
puedo, puedes, puede, podemos...
poder, ser capaz de
preferir
acerca de, sobre
saludar
simple
espía
sobre, arriba de
mesa
día
no obstante, sin embargo
ese, esa, eso
inmediatamente
cara, rostro

tio ne gravas
ne tio gravas
li aspektas kiel studento    

ŝi aspektas june

eso no tiene importancia
no es eso lo que importa
él tiene el aspecto
de un estudiante
ella parece joven

(También se usa "ŝi aspektas juna", lo que los puristas desaprueban.)

-j plural

viro, "un hombre" > viroj, "unos hombres"
virino, "una mujer" > virinoj, "unas mujeres"
juna viro, "un hombre joven" > junaj viroj, "unos hombres jóvenes"
bela tago "una tarde hermosa" > belaj tagoj, "unas tardes hermosas"

-i infinitivo

kompreni estas pardoni, "comprender es perdonar"
mi salutas lin, "yo lo saludo";
mi volas saluti lin, "yo deseo saludarlo"
li komprenas, "él comprende";
li povas kompreni, "él puede comprender";
la povo kompreni, "la capacidad de comprender"

-is verbo, en tiempo pasado

mi estis, "yo era, fuí, he sido ..."
li venis, "él vino, ha venido"
ŝi amis vin, "ella te amó", "ella te amaba"

-ebl- posibilidad

kompreni, "comprender" > komprenebla, "comprensible"
vidi, "ver" > videbla "visible" > nevidebla "invisible"
ami, amar" > amebla amable", "que puede ser amable"

mal- utilizado par obtener el sentido contrario o antónimo.

ami, amar", ne ami, "no amar", malami, "odiar"
forta, "fuerte"
ne forta / neforta, "no fuerte"
malforta, "débil"

amdeklaro = deklaro de amo = deklaro pri amo


ĈAPITRO   4   (kvar)


afero
aĵo

antaŭ
antaŭe
arto
deziri
do
ekzisti
fako

ideo
instrui
kiam
komuniki
koni
konsideri
konsenti
kripta
kriptografio    
lerni

affaire, asunto, cuestión, cosa
cosa, objeto (sinónimo de "afero",
pero más concreto)
ante, adelante, a delante (prep.)
anteriormente (adv.)
arte
desear
pues, bueno, mas
existir
especialidad, disciplina, departamento;
compartimento, casilla
idea
enseñar
cuando, cuándo?
comunicar
conocer
considerar
consentir, estar de acuerdo
secreta
criptografía
aprender

lingvo
lingvistiko       
malpli
mesaĝo
neniam
nomo
oni
por
profesoro
respondi
rilati
rilato
scienco
sekreta
sekreto
temas pri
temo
voli diri

ne tute
tute ne

idioma, lengua
lingüística
menos
mensaje
nunca
nombre
se (impersonal, se dice....)
para
profesor universitario
responder
relacionarse, tener relación con alguien
relación, liga
ciencia
secreta (adj.)
secreto (sust.)
se trata de, a propósito de ...
tema
querer decir, significar

no todo
no en absoluto

-aĵo cualquier cosa concreta que tenga la cualidad de ...

nova: nuevo > novaĵo: una noticia, novedad
okazi: ocurrir > okazaĵo: acaecimiento, evento
arto: arte > artaĵo, un objeto de arte

kriptaĵo: kripta afero, io kripta
kriptaĵoscienco: scienco pri kriptaĵoj


ĈAPITRO   5   (kvin)


absurda
ankoraŭ
ankoraŭ ne    
atenti
atento
cetere
ĉi
ĉi tie
ĉi tio
ĉi tiu
da

dramo
drogo
evidenta
eta
for
havi
imagi
imago
iu
kaŝe
kaŝi
normala

absurdo
todavía
no todavía
prestar atención, estar atento
atención
además, por lo demás
(indica la proximidad)
aquí
esto
eso, aquello
de (en conjunto con una
expresión de cantidad)
drama
droga
evidente
pequeño
lejos
haber, tener que
imaginar
imaginación
alguien
ocultamente
esconder, ocultar
normal

ofta
ofte
paro
peco
plena
plene
poŝo
promeni
pulvoro
sekundo
subita
subite
substanco       
sukcesi
sukero
super
ŝajni
tiam
tie
tie ĉi
tiel
tio ĉi
tiu ĉi

frecuente, a menudo
frecuentemente
pareja
trozo, pedazo
lleno, completo
plenamente, completamente, enteramente
bolsillo
pasearse
polvo
segundo (de tiempo)
de pronto, súbito
súbitamente
substancia
tener éxito
azúcar
por sobre de, por arriba de
parecer
entonces, en este momento
allá
allí
así, de esta manera
esto
este(ante un sustantivo)

tio ĉi = ĉi tio
tiu ĉi = ĉi tiu
tie ĉi = ĉi tie

tiu ĉi viro estas juna, "este hombre es joven"
tio ĉi estas nekomprenebla, "esto es incomprensible"

-us forma el condicional del verbo

se mi konus lin, mi irus, "si lo conociera, iría"
mi dezirus demandi vin, "quería preguntarte"

-n terminación del complemento u objecto directo

mi konas tiun junan viron, "yo conozco a ese hombre joven"
tiun junan viron mi konas, "a ese hombre joven lo conozco"
tiun junan viron konas mi, "a ese hombre joven lo conozco"
tiu juna viro konas min, "ese hombre joven me conoce"
tiu juna viro min konas, "ese hombre joven me conoce"
min konas tiu juna viro, "ese joven hombre me conoce"

kiu vidis lin?, "quién lo vió?"
kiun vidis li?, "a quién vió él?"

la viro, kiun rigardis la knabino, "el hombre que la muchacha miraba"
la viro, kiu rigardis la knabinon, "el hombre que miraba a la muchacha"

ek- indica el comienzo o inicio de, o el principio súbito de algo

iri, ir" > ekiri, pornerse en marcha"
sidi, "sentarse" > eksidi, comenzar a sentarse"

-et- indica una disminución, una reducción, diminutivo

virino, "mujer" > virineto, "mujercita"
bela, "bella" > beleta, "un poco hermosa"
mi komprenas, "yo comprendo" > mi komprenetas, "comprendo más o menos", "creo que comprendo"

for- indica alejamiento

iri, ir" > foriri, alejarse, abandonar"
esti, "estar" > foresti, "ausentarse" > foresto, ausencia"

-ujo indica el contenedor

sukero, azúcar" > sukerujo, azucarero"


ĈAPITRO   6   (ses)


ambaŭ
aŭdi
bruo
decidi
decido
devas
devi
devo
diskuti
diskuto
fali
falo
kafo
koridoro
meti
observi
pensi
perdi
resti
riski
sama
tempo
timi
trankvila    

ambos
oir
ruido
decidir
decisión
debo, debes, debe, debemos...
deber (verbo)
el deber (sustantivo)
discutir
discusión
caer, caerse
caída
café
corredor
meter, colocar, poner
observar
pensar
perder
descanzar, permanecer, quedarse
arriesgar
el mismo, la misma, idéntico, parecido
tiempo
temer
tranquilo, calmado

ĉu li restas? "se queda?"
ĉu li restu? "se quedará ?"
ĉu li restus? "se quedaría?"

kion mi diras? "qué es lo que digo?"
kion mi diru? "que diré?"

la taso falis sur la tablo, "la taza cayó sobre la mesa"
la taso falis sur la tablon, "la taza cayó en la mesa"

li promenis en la ĝardeno, "él pasea en el jardín"
li promenis en la ĝardenon, "él se pasea hacia el jardín"


ĈAPITRO   7   (sep)


almenaŭ
apenaŭ
aŭtoritato       
bati
doktoro
dormi
fari
flegi
flegisto
flegistino
ĝis
ĝusta
informi
informo
kapo
komforta
konscia
konscii
konscio  

al menos
apenas
autoridad
batir, golpear
doctor
dormir
hacer
cuidar enfermos
enfermero
enfermera
hasta
correcto, exacto
informar
información
cabeza
confortable
consciente
ser consciente, tener conciencia
consciencia

koro
kuraci
kuracisto        
kuŝi
memori
ol
opinii
opinio
piedo
pozicio
semajno
sendi
unu
unua
unue
vivi
voki

corazón
curar, sanar
médico
acostarse, yacer, estar acostado
recordar, memorar
que (en una comparación)
opinar, pensar, creer
opinión
pie
posición
semana
enviar
un(a)
primero
primeramente
vivir
llamar

-os forma el futuro del verbo

mi estos, "yo seré o estaré"
ĉu vi venos? "vendrás tú ?"
ili komprenos, "ellos comprenderán"

-isto indica la profesión, la ocupación habitual

instrui, "enseñar" > instruisto, "profesor"
labori, "trabajar" > laboristo, "trabajador"

Nota: En el plural, la terminación -n es agregada a la terminación -j:

mi konas belajn knabinojn, "yo conozco a las muchachas bellas"
grandajn manojn li havas, "el tiene unas manos grandes"

la viroj, kiujn ŝi amas, "los hombres que ella ama"
la viroj, kiuj ŝin amas, "los hombres que la aman (a ella)".

La terminación -n no es utilizada unicamente para indicar el complemento directo, o la dirección del movimiento, sino también en la expresión de un momento, de la duración, de la medida, de la valor, cuando no hay preposición:

mi restis la tutan semajnon, "me quedé toda la semana"

en este caso la terminación -n remplaza a la preposición que entonces se subentiende; así, si Ud. utiliza una preposición, no debe utilizar la terminación -n, y Ud. puede expresar la misma idea por la frase:

mi restis dum la tutan semajnon,
"me quedé durante toda la semana"

li venis la postan tagon,
"el llegó el día después (posterior)"
ĝi estas unu metron alta, "ello tiene un metro de alto"


ĈAPITRO   8   (ok)


atendi

aŭto
aŭtomato                  
baldaŭ
buso
ĉambro
ĉar
ĉiaokaze
destino

ekster
ekstere
 
eksteren
 
el
helpi
korpo
kruro

esperar, asistir
o
auto, automóvil
autómata
pronto
carro, bus, autocar, micro, guagua
pieza, cuarto
porque
en todo caso
destino
aún, incluso, hasta
fuera de (preposición)
fuera de, al exterior
(adverbio de lugar)
hacia el exterior, hacia afuera
(adverbio de dirección)
de (procedencia, material de...)
ayudar
cuerpo
pierna

longa
mem
memserva restoracio 
nokto
paŝi
paŝo
per
ruĝa
sekvi
senti
servi
si
suspekti
tien
tomato
tra
urbo
vespero

larga
mismo
restaurant de autoservicio
noche
marchar, dar pasos
paso
por
rojo
seguir
sentir
servir
si (pronombre reflexivo)
sospechar
hacia allá
tomate
a través de
ciudad
tarde

-ejo indica el lugar apropiado según la raíz

dormi, "dormir" > dormejo, "dormitorio" ("cuarto o pieza para dormir" se dice dormoĉambro)
lerni, "aprender" > lernejo, "escuela"

li aŭtas en la urbo, "él va en auto en la ciudad"
li aŭtas en la urbon, "él se dirige en auto a la ciudad"
li aŭtas tie, "él va en auto allá"
li aŭtas tien, "él va en auto hacia allá"

ŝi mem diris ĝin, "ella misma lo dijo"
ŝi diris ĝin al si, "ella se lo dijo"

ili komprenos tion mem, "ellos mismos comprenderán eso"
ili komprenos sin, "ellos se comprenderán"
ili komprenos unu la alian, "ellos se comprenderán uno al otro"
ili komprenos ilin, "ellos los comprenderán"
li servis ŝin, "él la sirvió"
li servis lin, "él le sirvió a él"
li servis sin, "él se sirvió"

li amis ŝian flegistinon, "él amó a su enfermera de ella"
li amis lian flegistinon, "él amó a la enfermera de él"
li amis sian flegistinon, "él amó a su enfermera (la propia)"

"yo iré en auto allá (hacia allá)":

mi tien iros aŭte (yo iré allá "automovilmente")
mi tien iros per aŭto (yo iré allá por el auto)
mi tien iros en aŭto (yo iré allá en auto)
mi tien aŭtos (yo iré en auto allá)


ĈAPITRO   9   (naŭ)


administrar    
administri
ajn
iu ajn
io ajn
amiko
bani
bani sin
blua
dika
epoko
generacio
grasa
haro
homo

administrativo
administrar
cualquier
cualquier persona
cualquier cosa
amigo
bañar
bañarse
azul
grueso, gordo
época
generación
grasiento
pelo, cabello
hombre, ser humano

kelkaj
kial
kie
kie ajn
kiu ajn
kiun ajn
klaso
kompati
kompatinda    
kredi
lasi
loko
meze de
mezo
minuto
muro
neniu
ofico
oficejo

algunos, algo de
por que
donde
dondequiera
quienquiera, cualquiera
a quienquiera, a cualquiera
clase
tener compasión
digno de compasión
creer
dejar, permitir
lugar
en medio de
mitad
minuto (tiempo)
muro, pared
nadie
oficio, empleo
oficina

okulo
okupi
okupiĝi pri
okupi sin pri   
provi
ronda
rondo
sana
sen
sveni
tradicio
trovi
tuŝi
urĝa
vorto
vortaro
zorgi
zorgo

ojo
ocupar
ocuparse de, preocuparse de
okupiĝi pri
probar, ensayar
redonda, circular
redondez, círculo
sano, saludable
sin
desmallarse
tradición
encontrar
tocar, palpar
urgente
palabra
diccionario
preocuparse, tomar algo al cuidado
preocupación; atención, solicitud

kien ajn vi iros, mi sekvos vin, "dóndequiera que vayas, yo te seguiré"
mi faros kion ajn vi diros, "haré cualquiercosa que me digas"
li diras ion ajn, "él dice alguna cosa"
iru ien ajn, "vaya a cualquier lugar", "anda dónde desee"

-ita participio pasado pasivo

fari, "hacer" > farita, "hecho"
vidi, "ver" > vidita, "visto"
perdita peco, "una trozo perdido"
ni estas informitaj, "nosotros estamos informados"

-ad- indica una acción particularmente prolongada o repetida

paroli, "hablar" > paroladi, "hacer un discurso", "hablar largamente"
la penso, "el pensamiento" > la pensado, "la reflexión "
memoro, "memoria" > memorado "rememoración, el hecho de ser recordado"

la respondo estis longa, "la respuesta fue larga"
la respondado estis longa, "el tiempo de respuesta fue largo"

li rigardis, "él miró", li ekrigardis, "él comenzó a mirar",
li rigardadis, "él miraba largamente"

-ar- indica el agrupamiento, la colectividad

vorto, "palabra" > vortaro, "diccionario", "vocabulario"
homo, "ser humano" > homaro, "humanidad"
la studentaro, "el cuerpo de estudiantes (de una universidad)"
la kuracistaro, "el cuerpo médico", "todo los médicos"

-inda indica el valor, el mérito, ser digno de

ami, "amar" > aminda, "digna de amarse"
vidi, "ver" > vidinda, "digno de verse"
havi, "tener" > havinda,"digno de tenerse"

inda / ebla:

havinda, "digno de tenerse", havebla, "obtenible, disponible"
aminda, "que merece ser amado",
amebla, "que se puede amar, amable"

sen sin, indica la privación

senkora, "sin corazón"; senforta, "sin fuerza";
senhelpa, "sin ayuda";
senkompate, "sin piedad"


ĈAPITRO   10   (dek)


aventuro
danĝero
danki
ege
ema
emi
facila
fidi
fuŝi
reciproke   
silenti
silento
sinjoro
ŝati
unua

aventura
peligro
agradecer
extremadamente
que tiene la tendencia a
inclinarse a
fácil
tener confianza, tener fe
hechar a perder, estropear
recíprocamente, mutuamente
estar en silencio, acallar
silencio
señor
apreciar, amar, gustar
primero

-eg- aumentativo del carácter, la calidad

bona, "bueno" > bonega, "excelente"
bela, "bello" > belega, "espléndido, bellísimo"
urbo, "ciudad" > urbego, "gran ciudad"
labori, "trabajar" > laboregi, "trabajar enormemente"

-em- indica la tendencia, la disposición

paroli, "hablar" > parolema, "hablador"
agi, "hacer" > agema, "activo", "emprendedor"
timi, "temer" > timema, "temeroso", "tímido"

mis- indica el error, la equivocación

kompreni, "comprender" > miskompreni, "comprender mal"
paŝo, "un paso" > mispaŝo, "un paso en falso"


ĈAPITRO   11   (dek unu)


afabla
akcepti
aldoni
aranĝi
banala
bonvoli
ĉiam
dankon
ne dankinde
entute
fermi
fini
funkcii
ĝeni
igi

kontenta
kiel eble plejas...  
konsentite

afable
aceptar
añadir, agregar
arreglar
banal
hacer por favor
siempre
gracias
de nada, no hay por qué
en todo, totalmente, con todo
cerrar
terminar
funcionar, marchar
molestar, inconfortar
causar, convertir, hacer
que algo cambie de estado,
contento, satisfecho
lo que mas... posible
de acuerdo

malfermi
maniero
manki
mekaniko
miksi
miri
motoro
objekto
oportuna
ordo
panei
paneo
ripari
ripeti
saĝa
seka
tia
troviĝi
turni sin al            
 

abrir
manera
hacer falta, echar de menos
mecánico, mecanismo
mezclar
admirar, mirar
motor
objeto, cosa
oportuno, adecuado
orden
fallar
falla, dejar de funcionar
reparar
repetir
sabio
seca
tal, de tal clase
encontrarse
dirigirse a, contactarse con,
preguntar a

-ante participio presente activo, forma adverbial

laborante, li silentis, "trabajando, permanece en silencio"
ni diskutis promenante, "discutimos paseándonos"
vi lernos la lingvon parolante ĝin,
" aprenderás el idioma hablándolo"

-ig- convertir, hacer que algo adopte la característica expresada en la raíz

granda, "grande" > grandigi, "agrandar, engrandecer"
(pli) forta, "(más) fuerte" > (pli)fortigi, "fortalecer"
facila, "fácil" > faciligi, "facilitar"
scii, "saber" > sciigi, "informar" o "hacer conocer o saber"
stari, "estar de pie" > starigi, "levantar, establecer"
kontenta, "contenta" > kontentiga, "hacer algo satisfactorio, dejar contento"
maltrankvila, "intranquilo", "angustiado" > maltrankviliga, "intranquilizante" "angustiante"

-ilo instrumento, utensilio

labori, "trabajar" > laborilo, "objeto para el trabajo"
dormi, "dormir" > dormigi, "hacer dormir" > dormigilo, "somnífero"
veturi, "andar en autor" > veturilo, "vehículo"


ĈAPITRO   12   (dek du)


aĉeti
akvo
apud
brando
ĉio
denove
doloro
doni
drinki
duone
eksplodi    
fraŭlino
glaso
ĝemi
heziti
ja
kiom

comprar
agua
al lado de, al costado de
aguardiente, alcohol, brandy
todo, toda
de nuevo
dolor
donar, dar
beber embriagándose
a la mitad
explotar
señorita
vaso
gemir
hesitar, dudar
ya, ciertamente, bien
cuanto, en qué cantidad

klara
kvankam
larĝa
laŭ
morti
plezuro
polico
porti
pripensi    
ricevi
seĝo
soifi
soifo
sufiĉa
tiom
trinki
drinki

claro, simple
aunque
ancho/a
según
morir
placer
policía
portar, llevar consigo
reflexionar en, considerar,
recibir
silla
tener sed (so-i-fi)
sed (so-i-fo)
suficiente
tanto, tanto como
beber (cualquier cosa que no embriague)
beber embriagándose

al- próximo, dirección hacia...

veni, "venir" > alveni, "llegar"
iri, "ir", > aliri, "acercarse"
porti, "portar" > alporti, "traer"
paroli, "hablar" > alparoli, "llamar"

kapjesi = kap + jes + i = "decir sí con la cabeza"
("cabeza" + "si" + terminación verbal infinitivo)

scivola = sci + vol + a = "curioso, a"
("saber" + "desear" + terminación de adjetivos = "que desea saber")

klarigi = klar + ig + i = "explicar" ("claro" + "hacer" + terminación infinitivo) = "hacer claro")

survizaĝe = sur + vizaĝ + e = sobre su rostro" ( sobre" + "rostro" + terminación adverbio = sur (la, lia, ŝia) vizaĝo)

-a > -e:

facila laboro, "un trabajo fácil",
facile labori, "trabajar facilmente"
la laboro estas facila, "el trabajo es fácil"
labori estas facile, "trabajar es fácil"
estas facile labori, "es fácil de trabajar"
estas bone lerni la lingvon, "es bueno aprender el idioma"
ripari la aŭton estas dezirinde, "es deseable reparar el auto"
riparado de la aŭto estas dezirinda, "la reparación del auto es deseable"

tiu demando estas nediskreta, "esa pregunta es indiscreta"
tion demandi estas nediskrete, "es indiscreto preguntar eso"

estis klare, ke la laboron faros li, "es claro que el trabajo lo hará él"
estis klara decido, ke la laboron faros li, "es una clara decisión, que el hará el trabajo"

estus bone, se vi povus veni, "sería bueno si pudieras venir"
estus bona afero, se vi povus veni, "sería bueno si pudieras venir"

"ja" se refiere a la causa de la frase precedente, pero también permite dejar presente un punto en particular:

mi ne povas ĝin porti, ĝi ja estas tro granda,
"yo no puedo llevarlo, es tan demasiado grande"

li certe venos, li ja tre deziras vidi vin,
"ciertamente vendrá, él si desea mucho verlo"

vi ja scias ..., "tú ya sabes...", "seguramente tu sabes..."

chu li ne venos? - jes ja!, "vendrá el?" - Oh, sí! seguramente"


ĈAPITRO   13   (dek tri)


absorbi
bedaŭri
centro
daŭri
daŭrigi
ekzemplo        
feliĉa
feliĉe
forgesi
ĝentila
ĝoja
ĝojo
hotelo
ie

absorber
lamentar
centro
durar
continuar (alguna cosa)
ejemplo
feliz
felizmente
olvidar
gentil, cortés
alegre
alegría
hotel
en algún lugar

interesa
interesi
internacia
komenci
konato
koncerni
koncerne ...n  
krome
kutimi
kutimo
momento
nacia
nacio
nekonato
perfekta

interesante
interesar
internacional
comenzar
conocido
concerniente
concerniente a
ademas
acostumbrarse
costumbre
momento
nacional
nación
un desconocido
perfecto

persono
peza
preciza
proponi          
rajti
rajto
rakonti
ridi
rideti
rimarki
simila
stulta
ŝofori
ŝoforo
teatro
vojo

persona
pesado
preciso
proponer, sugerir
tener razón
el derecho (de hacer algo)
contar
reir
sonreir
remarcar, notar
similar
tonto, estúpido, idiota
conducir
conductor, chofer
teatro
camino, vía, ruta

koncerne vian proponon, "en relación a su propuesta"

kiom koncernas min, "en cuanto a lo que me concierne"


ĈAPITRO   14   (dek kvar)


aero
brako
domo
du
esperi
fantomo
fenestro
fenestrokovrilo  
horo
humuro
iam
infano
kampo
kanti
kovri
krii

aire
brazo
casa
dos
esperar
fantasma
ventana
persiana
hora
humor
alguna vez, entonces
infante, niño
campo
cantar
cubrir
gritar

kuri
kuraĝa
kuraĝo
laca
laŭta
libera
lito
ludi
lumo
malantaŭ
marŝi
monto
movi
muskolo
nek... nek...        
nenie

correr
valiente
coraje, valentía
fatigado, cansado
en voz alta
libre
cama
jugar
luz
detrás
marchar, caminar
montaña
mover
músculo
ni... ni...
en ningún lugar

patro
patrino
plendi
plori
pura
roko
sinsekve              
situacio
soni
suno
ŝlosi
ŝlosilo
ŝtono
varma
veki
voĉo

padre
madre
quejarse
llorar
limpia
roca, rock'n roll
consecutivamente
situación
sonar
sol
cerrar
llave
piedra
caliente
despertar
voz

-ata participio presente pasivo
konata, "que es conocido"
rigardata, "que se le mira"

-inta participio pasado activo

aminta, "habiendo amado"
laborinta, "habiendo trabajo"

-eco término abstracto de cualidad
libera, "libre" > libereco, "libertad"
viro, "hombre (macho)" > vireco, "virilidad"
unu, "uno" > unueco, "unidad"

-iĝ- acción, indicación, de llegar a ser o convertirse en...

mi vekas lin, "yo le despierto", li vekiĝas, "él se despierta";
mi movas ĝin, "yo lo muevo", ĝi moviĝas, "ello se desplaza";
li komencas la rakonton, "él comienza el cuento",
la rakonto komenciĝas, "el cuento comienza"
ellitiĝi = iĝi el lito = "levantarse"
(literalmente "salir de la cama")

-ata > -ita (comparar -as > -is)

farata laboro, "un trabajo que se hace, en curso";
farita laboro, "un trabajo hecho, terminado"
[compare: mi faras la laboron, "yo hago el trabajo",
mi faris la laboron, "yo hice el trabajo".]

vekata amiko, "un amigo que se despierta";
vekita amiko, "un amigo que se despertó", "un amigo que se ha despertado"

fenestrokovrilo, "persiana" < "un instrumento", "un utenslio que..."
(ilo) "cubre" (kovr-) "una ventana" (fenestro)

-ega (aumentativo), -iga (causalidad):
lacega, "cansadísimo", "terriblemente fatigado"
laciga, "fatigante" "que causa la fatiga"
kuraĝega, "extremamente valiente", "temerario","intrépido"
kuraĝiga, "que causa valentía"


ĈAPITRO   15   (dek kvin)


cent
ĉefa
ĉokolado
dek
dek kvar
dekstra
maldekstra
dolĉa
flanko
frue
hieraŭ
kvar
kvardek
kvardek kvar  
magazeno
mateno
meblo

cien
principal
chocolate
diez
catorce
derecha (lado)
izquierda (lado)
dulce
lado
temprano
ayer
cuatro
cuarenta
cuarenta y cuatro
almacén, boutique
mañana
mueble

nazo
pano
papero
plani
plano
plenplena        
poŝto
raporti
sako
speco
sporto
strato
ŝanco
tasko
teo
vendi

nariz
pan
papel
planear
plan
completamente lleno
correo
reportar, anunciar
saco
especie, género
deporte
calle
chance, oportunidad
tarea, trabajo

vender

bonŝanca "de buena suerte, suertudo"
devojiĝi ( de + voj + iĝi), "desviarse", "derivar"


ĈAPITRO   16   (dek ses)


aĉa
atmosfero    
bonkora
bruna
biero
finfine
flugi
fojo

furioza
gratuli
grupo
hundo
je
ĵus
kato

vil, de baja calidad moral, malo
atmósfera
de buen corazón, caritativo
marrón, café (color)
cerveza (bi-e-ro)
finalmente
volar
vez, ocasión
(tri fojoj, tres veces; unufoje, una vez)
furioso, a
felicitar
grupo
perro
preposición indefinida
al instante, justamente
gato

kelnero
kia
koko
koloro
krom
kuko
kune
kvin
manĝi
menuo
mil
milito
militservo    
muziko
naŭ

sirviente, mozo de café o restaurante
cual, tal clase
gallo
color
además, excepto
pastel
junto
cinco
comer
menu
mil
guerra
servicio militar
música
nueve

noti
numero
ok
plafono
plato
pseŭdo-      
reala
rompi
salato
soldato
supo
telero
tri
turka
vesti

notar, tomar nota
número
ocho
techo
placa, plancha
pseudo-
verdadero, real
romper, quebrar
ensalada
soldado
sopa
plato
tres
turco
vestir

-aĉ- da un sentido de desprecio, de mala calidad

domo, "casa" > domaĉo, "casucha"
hundo, "perro" > hundaĉo, "perro callejero"
ridi, "reir" > ridaĉi, "burlarse"

-ido descendiente de, nacido de

Izrael, "Israel" > izraelido, "israelita"
koko, "gallo" > kokido, "polluelo"
kokidaĵo, "carne de pollo", (kokino, "gallina hembra")
porko, "puerco" > porkido, "becerro" > porkaĵo, "carne de puerco"
(porkino, "cerdo hembra", virporko, cerdo macho")
bovo, "res" > bovido, "ternero" > bovidaĵo, "producto de los terneros"
(bovaĵo, "carne de ternero"; bovino, "vaca"; virbovo,"toro")
ĉevalo, "caballo" > ĉevalido,"potrillo"
(ĉevalino, "yegua"; virĉevalo, "potro")

mil naŭcent naŭdek du, "1992"
dek du mil, "12,000"
kvincent kvindek kvin, "555"

kiu (identidad) / kia (cualidad):

Kiu li estas? - Jozefo. "quién es él?" - "José."
Kia li estas? - Bonkora. "cómo (qué clase de hombre) es él?"
- "De buen corazón."

Kio li estas? - Raportisto. "qué es él?" - "un reportero."
Kiun libron vi legas? - Gerda malaperis.
"Qué libro lees tú ?" - "Gerda malaperis."
Kian libron vi legas? - Lernolibron.
"qué clase se libro lees tú ?" - "un manual."

Note que "okazo" se utiliza en tres sentidos:
(1) eventualidad; (2) hecho; (3) ocasión, oportunidad


ĈAPITRO   17   (dek sep)


aperi
deksepa
dua
edzo
edzino
frato
fratino
gardi
sin gardi    
singarda
historio
honesta
ia
jaro
jarcento
kapti
konduki
kontroli
krimo
kvara

aparecer
décimo séptimo
segundo
esposo
esposa
hermano
hermana
guardar
cuidarse, tener cuidado
prudente
historia
honesto
de una cierta especie, alguna clase
año
siglo
capturar
conducir
verificar, controlar
crimen
cuarto(a)

lasta
marko
mono
motivo
plaĉi
preskaŭ
pro
problemo  
riĉa
rolo
sep
serĉi
solvi
suko
ŝtele
ŝteli
tipo
tria
uzi

último(a)
marco
dinero
motivo
gustar, apreciar, agradar
casi
a causa de, por
problema
rico(a)
rol
siete
buscar
resolver
jugo, zumo
por hurto; por un robo; furtivamente
robar, hurtar
tipo, individuo
tercero
utilizar, usar

-ano miembro de un grupo; habitante
urbo, "ciudad" > urbano, "citadino"
Parizo, "Paris" > Parizano, "habitante de París"
polico, "police" > policano, "miembro de la policía"
policisto, "policía (oficial)"
lando, "país" > samlandano, "compatriota"

ge- ambos sexos juntos, sin distinción

frato, "hermano" > gefratoj, "hermanos y hermanas"
patro, "padre" > gepatroj, "padres"
sinjoro X (Ikso), "Señor X" > gesinjoroj X, "Señor y Señora X".

"casarse":

Jozefo edziĝis, "José se casó" (lit. "se ha convertido en marido")
Marta edziniĝis, "Marta se casó" (lit. "se ha convertido en esposa")
Jozefo kaj Marta geedziĝis, "José y Marta se casaron"
(literalmente: se convirtieron en marido y mujer")


ĈAPITRO   18   (dek ok)


antaŭ longe
aparato
baki
bezoni
brakhorloĝo  
dokumento
elporti
filo
filino
frukto
hejmo
hejme
hejmen
horloĝo
ĵeti
kasedo
legi
letero
malsata
malsati

hace tiempo
aparato
cocinar, hornear
necesitar
reloj de pulsera
documento
llevar, sacar
hijo
hija
fruto
casa
en casa
hacia la casa, en dirección a la casa
reloj
tirar, lanzar, arrojar
cassette
leer
carta
hambriento(a)
estar hambriento

obei
obstina
oranĝo
pasi
pasigi
plumo
pomo
preni
principo
promesi
radio
sata
serpento         
skribi
suferi
ŝanĝi
ŝanĝiĝi
ŝiri
terura
tial

obedecer
obstinado(a)
naranja
pasar
hacer pasar
lapicera; plumafuente
manzana
tomar
principio
prometer
radio
satisfecho(a)
serpiente
escribir
sufrir
cambiar (alguna cosa)
cambiar (llegar a ser algo distinto)
destrozar, rajar
terrible, horrible
así, de ese modo

senigi iun je io, "privar a alguien de algo" (senigi = igi sen)

"hace tiempo" = antaŭ :

li laboris ĉi tie antaŭ du jaroj, "él trabajó aquí hace dos años"
ŝi alvenis antaŭ unu horo, "ella llegó hace una hora"
antaŭ kelkaj minutoj, "hace algunos minutos"

"en" cuando se refiere a una época futura = post:

li revenos post du tagoj, "él volverá en dos días"
mi estos kun vi post du minutoj, "yo estaré contigo en dos minutos"


ĈAPITRO   19   (dek naŭ)


Todas las palabras y raíces del capítulo 19 son ya conocidas.
Ud. debe ser capaz de comprenderlas sin mayores dificultades.


ĈAPITRO   20   (dudek)


amatoro
aŭskulti
bonvena
celo
ĉiu
digna
diversa
dubi
emo
esplori
esploro
kisi
kondiĉo
malkovri    
necesa
nigra

amateur
escuchar
bienvenido
objetivo
todos, cada uno; todo el mundo
digno, venerable
variado, diverso
dudar
inclinación, tendencia
examinar, estudiar, esplorar
investigación
besar
condición
descubrir
necesario
negro

onklo
onklino
prezenti      
salti
savi
seruro
ses
streĉi
sub
teni
sin teni
sinteno
traduki
trans
verda
viziti

tío
tía
presentar
saltar
salvar
serradura, seguro
seis
estrechar
abajo, bajo de
tener
mantenerse,comportarse
actitud, comportamiento
traducir
más allá de, al otro lado de
verde
visitar

-anto una persona que... (en el presente, en el momento en que se habla)
legi, "leer" > leganto, "lector"
aŭskulti, "escuchar" > aŭskultanto, "oyente"

-into una persona que ha ... (en el pasado, acción terminada)
kapti, "capturar" > kaptinto, "captor", "una persona que ha capturado a alquien"
savi, "salvar" > savinto, "salvador" (después del savataje)


ĈAPITRO   21   (dudek unu)


adiaŭ
alpreni
aresti
aviadi
aviadilo
bando
bileto
botelo
Budho
detalo
difini
elito
enamiĝi
filozofio
firma
flughaveno    
foto

adiós!
tomar
arrestar
volar (en avión)
avión
banda, cuadrilla, bandada
billete, boleto
botella
Buda
detalle
definir, determinar
élite
enamorarse (en + am + iĝi)
filosofía
firme
aeropuerto
foto

harmonio
haveno
indiki
insulo
islamo
jen... jen...    
judo
katoliko
kaverno
kolbaso
konstante
kopio
lakto
lando
libro
lui
membro

armonía
puerto
indicar
isla
Islam
ya... ya..., sea... sea...
judío
católico
caverna
salchichón
constatemente
copia
leche
país
libro
arrendar, rentar
miembro

morala
naski
naskiĝi
ortodoksa
persekuti
popolo
protestanto  
regiono
religio
signalo
sindonema
societo
ŝtato

tendo
trezoro
valori
valoro

moral
nacer
hacer nacer
ortodoxo/a (adj.)
perseguir
pueblo
Protestante
región
religión
señal
caritativo (= ema doni sin)
asociación, sociedad
Estado (pueblo o país
organizado políticamente)
tienda, carpa
tesoro
valorar, tener un (cierto) valor
valor


ĈAPITRO   22   (dudek du)


danci
familio
gardostari
hodiaŭ
kosti
maro
morgaŭ
multekosta
pagi
parto
prepari
rimedo
supre
supren
malsupre
malsupren
ŝipo
temperaturo    
tero
vetero
vojaĝi

danzar
familia
montar guardia
hoy
costar
mar
mañana
caro
pagar
parte
preparar
medio, recurso, remedio
en lo alto, arriba
hacia arriba (dirección)
abajo
hacia abajo
barco, buque
temperatura
tierra, suelo
tiempo (metereológico)
viajar

-eca relativo a ciertas cualidades expresadas en la raíz
infano, "infante, niño" > infaneca, "infantil"
sola, "solo" > soleca, "solitario"
ruĝa, "rojo" > ruĝeca, "rojizo"


ĈAPITRO   23   (dudek tri)


angla
desegni
desegno
ilo
kavo
kies
kofro
kontraŭ
korko
literaturo    
protekti
signo
telefono
tiri

inglés
dibujar
dibujo, diseño
instrumento, utensilio,
cavidad, fosa
de quién? cuyo, cuyos, cuya, cuyas
cofre
contra
corcho
literatura
proteger
signo
teléfono
tirar


ĈAPITRO   24   (dudek kvar)


apliki
biblioteko        
ĉesi
defendi
fundo
ĝenerala
ĝisfunde

hazarde
hazardo
hospitalo
influo
injekti
institucio
justa
kirurgio
koncerna
konsisti
konstati

aplicar
biblioteca
cesar, renunciar
defender, proteger
fondo
general
perfectamente, totalemente,
hasta lo más hondo
por azar
azar
hospital
influencia
inyectar
institución
justa, equitativo
cirugía
concerniente, relativo a
consistir en, estar compuesto de
constatar que

materio
metodo
monato
muzeo
narkoanalizo    
operacio
paĝo
praktiko
privata
proksimume
renkonti
renkontiĝi
respekti
sankta
solena
spirito
studi
Vatikano

materia
método
mes
museo
análisis de narcóticos
operación
página
práctico(a)
privado(a)
aproximadamente
encontrar (a alguien)
encontrarse, reunirse
respetar
santo, sagrado
solemne
espíritu
estudiar
Vaticano


ĈAPITRO   25   (dudek kvin)


Dio
estimi
farti
insisti
inviti
kadro
kolego
komenti
kurso
organizi
paperujo    
pluraj
rifuzi
stato
teksto

Dios
estimar
estar bien de salud
insistir
invitar
cuadro, estructura
colega
comentar
curso
organizar
papelero
varios
rehusar, rechazar
estado, condición, manera de ser, posición
texto


Ĉapitroj:       1       6     11     16     21     Libro     Vortaro     Volver

Enrique Ellemberg
Albany, NY, Usono
Enrique@eeo.8k.com

Septembro 2a, 2000

Vokita fojoj. . .

flago

Esperanto Flago